Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An viết tiếp hành trình không mỏi đi tìm hài cốt các anh hùng liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại nước bạn Lào

Với hành trang là ba lô trên vai, đầu đội mũ tai bèo, tay mang dụng cụ đào bới, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An luôn sẵn sàng lên đường rời xa gia đình, quê hương hàng tháng trời để thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại nước bạn Lào. Nhận thức rõ đó là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, là truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” tốt đẹp của dân tộc nên họ đã bất chấp khó khăn thời tiết khắc nghiệt, dịch bệnh, ăn rừng ở lán để thu thập thông tin, tìm kiếm, quy tập hài cốt các anh hùng liệt sĩ về với đất mẹ thân yêu. Tất cả đều đồng lòng viết nên một hành trình không dừng bước…

Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại nước bạn Lào

Người đi tìm liệt sĩ… lại trở thành liệt sĩ

Cho đến bây giờ, chị Nguyễn Thị Phúc, sinh năm 1969 vẫn chưa nguôi ngoai nỗi nhớ về người chồng của mình. Anh là Hoàng Văn Quang, sinh năm 1964 - liệt sĩ hy sinh khi làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh tại Lào năm 2004. Là người con của mảnh đất Nghi Hương, thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An, anh Quang mang trong mình một tính cách khẳng khái và tinh thần kiên cường đặc trưng của người dân miền biển. Vì vậy, trong quá trình gắn bó với công việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, anh đã dành trọn tâm huyết để vượt qua mọi khó khăn, chỉ với tâm nguyện hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao.

Vào năm 2004, trong quá trình đào bới đất đá trên dãy núi cao thuộc tỉnh Xiêng Khoảng để tìm hài cốt liệt sĩ thì một cơn mưa lớn ập đến. Anh vừa di chuyển về chỗ trú, không may bị sét đánh trúng người và ra đi mãi mãi. Đồng đội đưa anh về mà ruột gan đau nhói, bởi vừa mới còn đây, anh còn trò chuyện, còn hăng say làm việc nay đã nằm yên bất động. Anh đi tìm liệt sĩ nhưng cuối cùng lại trở thành liệt sĩ trên đất bạn Lào. Đó không chỉ là nỗi đau, mất mát duy nhất mà cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An phải trải qua, bởi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đã có 9 đồng chí hy sinh và 13 đồng chí bị thương, 26 đồng chí bị bệnh hiểm nghèo, mang trên mình những di chứng bệnh tật suốt đời. Thế nhưng, vượt lên tất cả với lời thề hẹn ước đưa các anh hùng liệt sĩ về với quê hương, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An lại vững bước lên đường.

Những hy sinh thầm lặng

“Không phải lúc nào quá trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cũng có được những kết quả như mong muốn. Thậm chí chúng tôi còn đối mặt với thất bại nhiều hơn là thành công” - Đồng chí Thiếu tá Dương Đức Nhân, sinh năm 1984, nhân viên Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An chia sẻ. Anh tiếp lời bằng câu chuyện mà mình vừa trải qua về cuộc tìm kiếm kéo dài 10 ngày, từ 31/3-10/4/2024. Thời điểm đó, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ trong đơn vị nhận được thông tin của một cựu binh quê ở xã Đức Tùng, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, từng chiến đấu và chôn cất 3 đồng đội hy sinh tại Lào. Đồng chí cho biết, địa điểm mà mình chôn cất các đồng đội nằm ở địa bàn xã Thơm Lửng, huyện Phả Xay, tỉnh Xiêng Khoảng, nước bạn Lào. Có thông tin quý giá, Đội đã cử 1 tổ 9 đồng chí đưa đồng chí tới địa điểm trên để tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Tuy nhiên, sau 5 ngày xẻ núi, lăn đá tìm kiếm đồng đội vẫn không có kết quả gì. Bởi địa hình tìm kiếm, quy tập trong thời gian dài đã bị mưa lũ xói mòn, bồi đắp nên thay đổi rất nhiều hoặc không còn dấu vết, các nhân chứng rất khó để xác định một cách chính xác. Và đó cũng chỉ là một trong rất nhiều thất bại mà các cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An phải trải qua.

Thời gian trôi qua đã lâu, đồng nghĩa với công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ngày càng khó khăn, phức tạp. Những nhân chứng biết thông tin về mộ liệt sĩ đã già, yếu, không còn nhớ được chính xác nơi chôn cất các liệt sĩ; địa hình, địa vật nơi chôn cất liệt sĩ thay đổi nhiều do ảnh hưởng của thời gian, thời tiết và khí hậu khắc nghiệt, hoặc do quá trình phát triển kinh tế -  xã hội ở địa phương...

Những bữa cơm đạm bạc và cuộc sống ăn lán ngủ rừng của cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An tại nước bạn Lào

“Những lúc tìm kiếm được phần mộ các anh hùng liệt sĩ, anh em chúng tôi mừng rơi nước mắt, bùi ngùi xúc động, có những phần mộ chỉ còn ít mẩu xương hay mảnh vải, mảnh tăng bộ đội Việt Nam chứ chẳng có một dòng tên tuổi, địa chỉ và các thông tin khác. Thế rồi anh em chúng tôi lại mỗi người một việc hết sức cẩn thận từng bước lấy từng lớp đất đá nhỏ để quy tập hài cốt các liệt sĩ, vệ sinh bằng cồn, đo đạc, ghi chép cụ thể, tỉ mỉ từng mẩu xương và di vật làm sao bảo đảm phần hài cốt liệt sĩ được nguyên vẹn nhất có thể, vì đó là hồn cốt, là máu thịt của các anh. Phải chăng đó là sức mạnh tinh thần để chúng tôi cùng nhau vượt khó thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng mà mình được giao phó”, đồng chí Thiếu tá Dương Đức Nhân trải lòng.

Viết tiếp hành trình không mỏi

Đồng chí Thượng tá Chế Ngọc Hà, Đội trưởng Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An chia sẻ, song song với nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Đội luôn chú trọng công tác đối ngoại quân sự, đối ngoại nhân dân và làm dân vận theo tinh thần “mỗi cán bộ, chiến sĩ là một sứ giả văn hóa hòa bình”. Cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ luôn giữ vững mối quan hệ đoàn kết với chính quyền, ban chuyên trách, lực lượng vũ trang và nhân dân nước bạn. Tăng cường bám sát địa bàn, Đội đã chia nhỏ, bám sâu, thực hiện tốt 4 cùng “Cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng Lào” để hòa nhập và hiểu biết về phong tục tập quán, nắm chắc tình hình an ninh chính trị của địa phương. Đồng thời, Đội cũng đã phối hợp với lực lượng vũ trang nước bạn tổ chức khám chữa bệnh, cấp phát thuốc, tặng quần áo cho nhân dân…; thăm hỏi tặng quà, giúp dân thu hoạch hàng trăm héc ta nương rẫy; vệ sinh đường làng, tu sửa nhà văn hóa cụm bản, nhà ở cho dân.

Cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An thực hiện công tác dân vận tại nước bạn Lào

Những việc làm cụ thể trên đã góp phần phát triển kinh tế, xã hội giúp nhân dân các tỉnh nước bạn Lào ổn định cuộc sống, giữ vững an ninh chính trị trên địa bàn, tăng cường củng cố mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị đặc biệt giữa hai dân tộc Việt - Lào nói chung và tỉnh Nghệ An với các tỉnh: Xiêng Khoảng, Viêng Chăn, Xay Sổm Bun (Lào) nói riêng. Đó là điểm tựa tạo nên sự tin tưởng để lực lượng vũ trang và nhân dân các tỉnh nước bạn tích cực giúp đỡ trong việc dẫn đường, bảo vệ, cung cấp thông tin các phần mộ liệt sĩ một cách chính xác và hiệu quả nhất.

Chỉ tính riêng mùa khô 2023 - 2024 Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An đã tiến hành khảo sát, tìm kiếm, quy tập được 87/80 hài cốt liệt sĩ, đạt 108,7% kế hoạch đề ra, trong đó tại tỉnh Xiêng Khoảng tìm kiếm, quy tập được 75/71 hài cốt liệt sĩ, đạt 105,6%; tỉnh Viêng Chăn tìm kiếm, quy tập được 3/3 hài cốt liệt sĩ, đạt 100%; tỉnh Xay Sổm Bun tìm kiếm, quy tập được 9/6 hài cốt liệt sĩ, đạt 150%.

Sau những nỗ lực đó, năm 2021 Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An đã vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Chiến công Hạng 3, được Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam và Lào cùng UBND 4 tỉnh (Nghệ An, Xiêng Khoảng, Viêng Chăn, Xay Sổm Bun) tặng Bằng khen nhiều năm liên tục.

Hành trình 40 năm qua của Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ/Bộ CHQS tỉnh Nghệ An sẽ tiếp tục được nối dài, bởi biết bao gia đình vẫn đau đáu nỗi niềm khôn nguôi khi người thân vẫn nằm lại chiến trường, chưa được trở về với đất mẹ. Những đôi chân mạnh mẽ, kiên cường của cán bộ, nhân viên, chiến sĩ sẽ cùng nhau tiến lên phía trước, thực hiện mệnh lệnh từ trái tim của người chiến sĩ giữa thời bình vì đồng đội./.