Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, cao cả

Đưa đồng đội đã anh dũng hy sinh trên đất bạn trở về đất mẹ là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, cao cả. Với chúng tôi, những cán bộ, nhân viên Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Cục Chính trị Quân khu 2 thì mỗi hành trình băng rừng, vượt suối trên đất bạn Lào là một cuộc tri ân thầm lặng nhưng sâu sắc đối với những người đã hiến trọn tuổi thanh xuân cho nền độc lập, tự do của dân tộc và nghĩa vụ quốc tế cao cả.

Tỉnh Điện Biên tổ chức Lễ đón hài cốt các anh hùng liệt sĩ hy sinh tại Lào về nơi an táng

Được thành lập ngày 17/6/1994, Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Cục Chính trị Quân khu 2 có chức năng, nhiệm vụ được cấp trên giao khảo sát, xác minh, tìm kiếm và hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh trên địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào gồm: Oudomxay, Luang Prabang, Bokeo, Luang Namtha, Phongsaly, Xayabury. Địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt, cộng với thông tin về nơi chôn cất liệt sĩ ngày một ít, địa hình thay đổi nhiều khiến công việc của Đội gặp nhiều khó khăn. Nhưng trên tất cả, sự tin yêu của đồng đội, niềm trông đợi từ gia đình liệt sĩ và trách nhiệm thiêng liêng với Tổ quốc đã tiếp thêm sức mạnh để chúng tôi không ngừng tiến bước.

Tôi vẫn còn nhớ buổi sáng oi ả tại bản Singchalon, huyện Sing, tỉnh Luang Namtha - nơi từng là chiến trường khốc liệt năm xưa. Trưởng bản Som Si dẫn chúng tôi băng qua cánh rừng rậm rạp. Ông nói: “Tôi rất nhớ chỗ này, vì bố tôi là người từng tham gia chôn cất bộ đội Việt Nam hy sinh trong trận đánh sân bay Namtha năm 1968”. Những ngày đào bới dưới nắng gắt, mồ hôi thấm đẫm áo nhưng với cán bộ, nhân viên trong Đội thì mỗi nhát cuốc, xẻng là một lần hy vọng tìm lại được phần máu thịt những người con trung hiếu của dân tộc. Và rồi sau một tuần, khi chiếc xẻng chạm nhẹ vào mảnh ni lông, tất cả chúng tôi nín thở. Một hài cốt hiện ra cùng với đế giày, cúc áo, tăng võng của bộ đội Việt Nam... Ai cũng nghẹn ngào cảm xúc không nói nên lời. Lá cờ Tổ quốc được anh em trong Đội phủ trang trọng lên ba lô chứa hài cốt người chiến sĩ, như lời hứa: Tổ quốc đã đến đón anh về!

Đặc biệt xúc động là khi chúng tôi tìm thấy hài cốt liệt sĩ Linh Quang Giắng. Trong lọ penicillin còn sót lại là một mảnh giấy nhỏ ghi họ tên và quê quán của anh. Cả đội rưng rưng, có người bật khóc. Sau hơn nửa thế kỷ, một liệt sĩ đã xác định được danh tính, một gia đình sau bao năm mong ngóng cuối cùng cũng được đón người thân trở về.

Mỗi hài cốt tìm được là một mảnh ghép ký ức trở lại, là niềm an ủi lớn lao đối với thân nhân liệt sĩ. Như trường hợp ông Hà Công Lực, cháu ruột liệt sĩ Hà Công Thiên. Sau hơn một năm phối hợp rà soát, xác minh, ngày 3/12/2024, đơn vị đã tìm được hài cốt liệt sĩ Hà Công Thiên tại bản Locu, huyện Sing. Ngày 11/01/2025, đơn vị đã bàn giao hài cốt liệt sĩ cho địa phương và gia đình. Hay anh Đinh Viết Hùng, con của liệt sĩ Đinh Xuân Hưng (ở Phú Thọ) cũng từng rơi nước mắt khi nhận lại di vật của cha mình sau hơn nửa thế kỷ.

Trong hành trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên đất bạn Lào, cán bộ, nhân viên của Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ chưa bao giờ đơn độc. Người dân Lào, với tình cảm sâu nặng và nghĩa tình thủy chung luôn đồng hành với toàn Đội. Ông Som Si không chỉ dẫn đường mà còn tiếp tế thêm lương thực; ông Thong Đeng, Phó trưởng Phòng Lao động và Phúc lợi xã hội huyện Ngoy, tỉnh Luang Prabang cũng không quản hiểm nguy, cùng đào bới, vận chuyển, hỗ trợ mọi điều kiện cho Đội. Tình đoàn kết đặc biệt Việt - Lào càng được khẳng định thông qua từng hành động cụ thể.

Tuy vậy, hành trình này chưa bao giờ dễ dàng. Thời gian trôi qua đã hơn nửa thế kỷ, rừng núi đã đổi thay, thông tin mộ chí dần mai một. Địa bàn Đội thực hiện nhiệm vụ thường là vùng còn sót lại bom, mìn, đường sá hiểm trở, phương tiện không thể tiếp cận mà phải đi bộ cả ngày. Mùa mưa thường xuyên xảy ra sạt lở đất; mùa khô lại thiếu nước sinh hoạt. Có khi cả tuần nằm rừng, ăn mì ăn liền, uống nước suối... nhưng chưa một ai trong Đội nản chí, chùn bước. Trong mùa khô 2024 - 2025, Đội đã tổ chức 26 đợt tìm kiếm, khảo sát tại 78 bản thuộc 23 huyện ở 6 tỉnh Bắc Lào. Với hơn 2.000 ngày công, 600m³ đất đá được đào bới, cán bộ, nhân viên trong Đội đã tìm kiếm, quy tập được 16 hài cốt liệt sĩ, trong đó, có 02 hài cốt liệt sĩ đã xác định được danh tính. Những con số tưởng chừng nhỏ bé ấy lại chất chứa biết bao công sức, sự hy sinh thầm lặng.

Không chỉ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, Đội còn góp phần quan trọng trong công tác đối ngoại quốc phòng. Mỗi chuyến đi, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” được Nhân dân Lào khắc sâu qua những việc làm thiết thực như: Khám, chữa bệnh; giúp sửa trường, lớp; dọn đường... Nhờ đó, tình hữu nghị đặc biệt giữa hai nước Việt Nam - Lào ngày càng bền chặt, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định khu vực.

Trên mỗi bước hành quân, cán bộ, nhân viên Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Cục Chính trị Quân khu 2 luôn tâm niệm: Còn một liệt sĩ chưa về, chúng tôi còn tiếp tục đi tìm! Đây không chỉ là nhiệm vụ mà là sứ mệnh, là trách nhiệm thiêng liêng của thế hệ hôm nay đối với thế hệ cha anh đi trước. Mỗi hài cốt liệt sĩ được hồi hương về với quê hương, gia đình, đồng đội là các thành viên trong Đội đều cảm thấy an lòng khi góp phần công sức nhỏ bé tri ân những cống hiến, hy sinh của lớp người đi trước vì nền hòa bình, độc lập của Nhân dân hai nước Việt - Lào “mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững”./.