“Tháng 7 trở lại miền Trung - Hành trình tri ân và kết nối ký ức”

Miền Trung, với các tỉnh, thành nằm trên địa bàn Quân khu 4, trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc từng oằn lưng trong mưa bom bão đạn của kẻ thù, gánh chịu nhiều mất mát, hy sinh. Giờ đây, khi đất nước đã hòa bình, nơi này vẫn lặng lẽ lưu giữ những ký ức hào hùng, là “địa chỉ đỏ”, điểm đến thiêng liêng kết nối giữa quá khứ với hiện tại; là điểm tựa vững chắc cho tương lai.

Đoàn đại biểu Văn phòng Bộ Quốc phòng viếng mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Nơi lưu giữ lịch sử

Tháng Bảy, tháng của nỗi nhớ và biết ơn. Như đã thành thông lệ, hành trình tri ân tại các địa phương trên địa bàn Quân khu 4 năm nay của Đoàn đại biểu Văn phòng Bộ Quốc phòng do đồng chí Thiếu tướng Lê Văn Thuận, Phó Chánh Văn phòng Quân ủy Trung ương - Văn phòng Bộ Quốc phòng làm Trưởng đoàn càng có ý nghĩa hơn khi diễn ra vào đúng dịp kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025); hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Bộ Tổng Tham mưu (07/9/1945 - 07/9/2025) và 80 năm ngày Truyền thống Văn phòng Quân ủy Trung ương - Văn phòng Bộ Quốc phòng (25/3/1946 - 25/3/2026). Trong hành trình này, Đoàn đã về thăm quê Bác; viếng mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh; thăm các khu di tích lịch sử; dâng hương, dâng hoa tri ân các anh hùng liệt sĩ tại các nghĩa trang liệt sĩ quốc gia.

Nhắc đến địa bàn Quân khu 4 là nhắc đến vùng đất từng có một thời đau thương, mất mát, hy sinh; trực tiếp mang trên mình vết thương chia cắt. Dù chiến tranh đã đi qua nhưng những kí ức về những năm tháng ấy vẫn còn đó. Minh chứng rõ nét nhất đó chính là những di tích lịch sử, những “địa chỉ đỏ”, khu lưu niệm để nhắc nhở chúng ta về một thời kỳ oanh liệt của dân tộc Việt Nam. Trong số đó có Địa đạo Vịnh Mốc (tỉnh Quảng Trị) - công trình kiến trúc kỳ vĩ dưới lòng đất, nơi những người con của vùng đất Quảng Trị anh hùng đã sống, anh dũng chiến đấu và sẵn sàng hy sinh để giành độc lập, tự do cho dân tộc, giành bình yên, hạnh phúc cho Nhân dân.

Trước sự đánh phá tàn khốc của không quân và pháo binh Mỹ, làng Vịnh Mốc bị tàn phá nặng nề, nhưng với tinh thần “một tấc không đi, một ly không rời”, quân và dân địa phương lúc đó đã chuyển cuộc sống từ mặt đất xuống lòng đất, kiến tạo một hệ thống làng hầm đồ sộ, độc đáo nhằm bám đất, bám làng để chiến đấu. Địa đạo Vịnh Mốc không chỉ là nơi phòng tránh an toàn cho hàng trăm con người mà còn là trạm trung chuyển lương thực và vũ khí rất quan trọng cho đảo Cồn Cỏ và chiến trường miền Nam. Toàn bộ đường hầm địa đạo Vịnh Mốc được chia thành 3 tầng và được nối thông với nhau qua trục chính dài 870 m. Chiều dài tổng thể của làng hầm là 1.701 m, gồm có 13 cửa ra vào địa đạo, trong đó có 6 cửa được thông lên đồi, 7 cửa thông ra hướng biển và 3 giếng thông hơi. Mặt bằng của đường hầm địa đạo được đào cao hơn 5m so với mực nước biển, nghiêng từ 8 - 120 độ từ Nam về Bắc, từ Tây sang Đông để nước dễ thoát, không bị đọng lại trong địa đạo, mọi sinh hoạt vẫn diễn ra được bình thường kể cả vào mùa mưa.

Trong gần 2.000 ngày đêm, trung bình mỗi ngày nơi đây phải gánh chịu 7 tấn bom đạn; đã có 17 em bé được sinh ra ngay trong lòng địa đạo, cho thấy sự kỳ diệu của công trình huyền thoại này. Địa đạo Vịnh Mốc chính là minh chứng chân thực nhất cho những năm tháng chiến tranh, sức sống mãnh liệt, ý chí quật cường và đặc biệt là sự thông minh, sáng tạo của quân và dân ta.

Khát vọng hòa bình và niềm tin chiến thắng

Gác lại niềm riêng lên đường ra trận, hành trang người chiến sĩ mang theo là khát vọng hòa bình và niềm tin chiến thắng với ước nguyện non sông thống nhất “Nam Bắc hòa lời ca”. Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, giữa khói bom, lửa đạn, mất mát và đau thương, những người chiến sĩ ấy vẫn luôn bừng sáng một khát vọng hòa bình cháy bỏng, một niềm tin sắt đá vào ngày thống nhất, vào chiến thắng cuối cùng. Chính niềm tin và khát vọng ấy đã tiếp thêm sức mạnh tinh thần cho hàng triệu con người vượt qua gian lao, sẵn sàng hiến dâng tuổi xuân, xương máu cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

Đến dâng hoa, dâng hương tại Khu di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn, Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, Tượng đài Mẹ Suốt và các nghĩa trang liệt sĩ quốc gia: Trường Sơn, Đường 9; giữa không gian linh thiêng với sắc hoa tươi thắm, thơm ngát hương trầm và tiếng nhạc “Hồn tử sĩ” trầm hùng, mỗi thành viên trong đoàn đều không khỏi xúc động. Những ngọn nến tri ân được thắp sáng, từng nén hương thơm nghi ngút lan tỏa như lời thì thầm cảm tạ, như sự kết nối giữa hiện tại và quá khứ, giữa những người đang sống và các linh hồn bất tử. Trải dài trên những sườn đồi, từng ngôi mộ liệt sĩ hiện ra trong ánh ban mai hay ráng chiều tà mờ ảo như những dấu chấm lặng thầm kể lại bao câu chuyện bi hùng của một thời hoa lửa. Mỗi tấm bia là một cái tên, một cuộc đời, một khúc tráng ca bất tử về lòng yêu nước và sự hy sinh cao cả. Đứng trước các chị, các anh, lòng người như lắng lại, khoảnh khắc ấy, dường như thời gian ngừng trôi, ai cũng tự nhủ sẽ sống sao cho xứng đáng với sự hy sinh to lớn ấy cũng như một lời nhắc nhở về quá khứ hào hùng và trách nhiệm dựng xây tương lai.

Chuyến hành trình này cũng đã đưa đoàn đến một địa danh thiêng liêng - Thành cổ Quảng Trị. Nằm bên dòng sông Thạch Hãn, Thành cổ Quảng Trị được biết đến qua cuộc chiến 81 ngày đêm đầy khốc liệt song rất đỗi hào hùng trong lịch sử dân tộc. Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị hiện lên trầm mặc, uy nghi, mang trong mình biết bao câu chuyện đau thương nhưng cũng đầy kiêu hãnh của một thời chiến tranh khốc liệt. Từ ngày 28/6 đến 16/9/1972, Thành cổ Quảng Trị được ví như “chảo lửa”. Chỉ với diện tích vỏn vẹn chưa đầy 3 km2, trong 81 ngày đêm ấy, nơi đây phải gánh chịu 328.000 tấn bom đạn - tương đương sức công phá của 7 quả bom nguyên tử ném xuống Hiroshima và Nagasaki (Nhật Bản) năm 1945. Thành cổ Quảng Trị được coi là nghĩa trang không nấm mồ nhưng là ngôi mộ chung của những người chiến sĩ đã ngã xuống vì quê hương, vì hòa bình, thống nhất đất nước.

Hàng cây xanh rì rào trong gió như thì thầm kể chuyện, dòng sông Thạch Hãn bên cạnh vẫn chảy hiền hòa nhưng dường như vẫn đang gột rửa những đau thương, mất mát còn vương lại. Các đại biểu đứng lặng bên bia tưởng niệm, lòng dâng lên một cảm xúc khó tả, vừa tiếc thương, vừa biết ơn, xen lẫn tự hào. Những người chiến sĩ rất trẻ, mới chớm độ tuổi đôi mươi, lứa tuổi đẹp nhất của đời người, đã nằm lại nơi đây mãi mãi để bảo vệ từng tấc đất quê hương “Sống cho nước, xả thân vì nước, để muôn đời ngào ngạt danh thơm/Chết vì dân, chiến đấu cho dân, lưu vạn thủa, rạng ngời gương tỏ” . Thành cổ Quảng Trị là minh chứng rõ nét cho sự tàn khốc của chiến tranh, đồng thời cũng là biểu tượng bất diệt của lòng yêu nước, của tinh thần quả cảm và đức hy sinh.

Người chiến sĩ ngày ấy lên đường ra trận không chỉ cầm súng với ý chí quyết tâm đánh giặc, mà còn mang trong tim một lý tưởng lớn lao đem lại hòa bình, thống nhất cho Tổ quốc, chấm dứt nỗi đau chia cắt Bắc - Nam. Đó là những chàng trai, cô gái mới mười tám, đôi mươi từ khắp nơi trên cả nước, gác lại giấc mơ riêng, xông pha vào chiến trường khốc liệt. Họ ngã xuống bên dòng sông Thạch Hãn hay nằm lại trong thung sâu của dãy Trường Sơn hùng vĩ “hóa tượng đài ngàn năm”, “đầu gối đất, mắt ngắm trời Tổ quốc”, nhưng niềm tin chiến thắng vẫn cháy rực trong lòng những người còn sống để tiếp bước. Khát vọng hòa bình ấy là động lực mạnh mẽ thúc đẩy ý chí chiến đấu, chiến thắng và sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Chính niềm tin ấy đã góp phần tạo nên một sức mạnh tổng hợp từ hậu phương lớn miền Bắc đến chiến trường miền Nam; tất cả đều hướng về một mục tiêu chung là ngày toàn thắng “Bắc - Nam sum họp một nhà”.

Có lẽ, không ai hiểu và trân quý giá trị của hòa bình bằng những người đã từng đi qua chiến tranh, đã từng trực tiếp đối diện với bom đạn, mất mát và hy sinh. Đồng chí Đại tá, thương binh Ngô Văn Thu, cán bộ Văn phòng Bộ Quốc phòng xúc động chia sẻ: “Là một người may mắn trở về từ cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, tôi càng thấm thía sự hy sinh lớn lao của đồng đội, những người mãi mãi nằm lại nơi chiến trường, gửi lại tuổi xuân giữa bom đạn. Mỗi nén tâm nhang tôi thắp hôm nay là một lời tri ân, là tiếng gọi thầm của ký ức, là sự gắn kết giữa những người còn sống với những người đã khuất. Tôi hiểu rằng, dưới mỗi tấm bia mộ liệt sĩ là một cuộc đời, một ước mơ còn dang dở. Chính các anh, các chị đã viết nên hòa bình hôm nay bằng máu, bằng sự hy sinh thầm lặng mà thiêng liêng nhất.”

Rời khỏi Thành cổ Quảng Trị và các nghĩa trang liệt sĩ, các đại biểu mang theo trong tim mình một niềm xúc động sâu sắc và hiểu rằng, hòa bình có được hôm nay không hề dễ; nó được đổi bằng mồ hôi, nước mắt và biết bao máu xương của các anh hùng liệt sĩ. Những địa danh lịch sử mà đoàn đặt chân đến như mạch nguồn quá khứ, thổi bùng lên ngọn lửa thiêng, thắp sáng tinh thần yêu nước, hun đúc lòng tự hào dân tộc trong mỗi thế hệ người con đất Việt. Khát vọng hòa bình và niềm tin chiến thắng đó không chỉ là giá trị lịch sử mà còn mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Kết nối ký ức quá khứ và hiện tại

“Trở lại miền Trung - Hành trình tri ân và kết nối ký ức” không chỉ là chuyến đi trở về với quá khứ, mà còn là hành trình đánh thức trong mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ về tinh thần yêu nước, lòng biết ơn và trách nhiệm tiếp nối những giá trị cao đẹp của dân tộc. Khi ký ức được gìn giữ, tri ân trở thành hành động cụ thể, thì đó chính là lúc chúng ta viết tiếp một chương mới, bình yên, hạnh phúc và giàu nhân văn cho quê hương, đất nước hôm nay.

Những địa danh như Truông Bồn, Ngã ba Đồng Lộc, Đường 9 - Khe Sanh, Thành cổ Quảng Trị… không chỉ là những điểm đến trong hành trình tri ân, mà còn là những “tượng đài ký ức” sống động, khắc sâu tinh thần quả cảm và sự hy sinh lớn lao của biết bao thế hệ cha anh. Mỗi nắm đất nơi đây thấm đẫm máu xương và nước mắt, mỗi ngọn cỏ, tán cây như kể lại những câu chuyện thiêng liêng mà thời gian không thể xóa nhòa. Trong hành trình tri ân đó, các thành viên trong đoàn đã được tận mắt chứng kiến những di tích chiến tranh vẫn còn hằn in dấu bom đạn. Đây không chỉ là trải nghiệm, mà còn là truyền lửa, ngọn lửa của lòng yêu nước, của trách nhiệm gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống cao đẹp mà cha ông ta đã dày công vun đắp. Chính trong những khoảnh khắc ấy, “kết nối ký ức” đã trở thành một dòng chảy mãnh liệt; kết nối quá khứ với hiện tại trong một mạch nguồn truyền thống bất tận.

Theo đồng chí Thiếu tướng Lê Văn Thuận, hành trình tri ân nhân dịp kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ là một trong nhiều hoạt động có ý nghĩa của Văn phòng Bộ Quốc phòng hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Nam và 80 năm Ngày truyền thống Văn phòng Quân ủy Trung ương - Văn phòng Bộ Quốc phòng. “Đây cũng là hoạt động mang ý nghĩa giáo dục lịch sử sâu sắc để cán bộ, nhân viên, chiến sĩ trong toàn cơ quan nhận thức rõ hơn về giá trị của hòa bình và truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta. Từ đó nâng cao ý chí quyết tâm, tinh thần đoàn kết, trách nhiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, góp phần xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; tô thắm truyền thống đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.” Hành trình tri ân của Đoàn đại biểu Văn phòng Quân ủy Trung ương, Văn phòng Bộ Quốc phòng như một hành trình trở về với ký ức, trở về với đồng đội và những năm tháng không thể nào quên. Đây cũng là dịp để tri ân những người đã cống hiến tuổi thanh xuân cho độc lập, tự do của Tổ quốc; kết nối lịch sử với hiện tại, nhắc nhở thế hệ hôm nay về trách nhiệm kế thừa và phát huy truyền thống hào hùng của lớp lớp các thế hệ cha anh đi trước./.