Công tác thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng trong Quân đội - Một số vấn đề trọng tâm cần triển khai thực hiện thời gian tới

Thiếu tướng Trần Quốc Dũng, Cục trưởng Cục Chính sách/Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam.

Đồng chí Thiếu tướng Trần Quốc Dũng, Cục trưởng Cục Chính sách

Chính sách đối với thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng trong Quân đội là một trong những chính sách lớn, có vị trí quan trọng trong hệ thống chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước ta; một bộ phận hữu cơ của chính sách đối với người có công với cách mạng. Thực hiện tốt chính sách đối với thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng trong Quân đội, thể hiện truyền thống, đạo lý của dân tộc, thiết thực góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của các đối tượng chính sách, xây dựng Quân đội vững mạnh, giữ ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
 

Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ là những người có công với Tổ quốc, với nhân dân, nên bổn phận của chúng ta là phải biết ơn, phải thương yêu và giúp đỡ họ”. Hơn 70 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quân đội và Nhân dân ta đã không ngừng phát huy truyền thống, đạo lý nhân nghĩa, thủy chung “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”; luôn trân trọng, biết ơn, đánh giá cao sự cống hiến hy sinh to lớn của các liệt sĩ, thương binh, bệnh binh và người có công với cách mạng; chăm sóc tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần đối với thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng.
 

Những năm qua, cùng với nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã phát huy tinh thần trách nhiệm, chủ động, sáng tạo, bằng nhiều biện pháp thiết thực, tập trung mọi nỗ lực làm tốt công tác chăm sóc, giúp đỡ thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, những người có công với cách mạng. Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã phối hợp với các Bộ, ngành đề xuất với Đảng, Nhà nước tiếp tục bổ sung hoàn thiện chính sách đối với người có công với cách mạng. Trong đó, chủ trì đề xuất ban hành Pháp lệnh 05/2012/UBTVQH13 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh quy định danh hiệu Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”; phối hợp đề xuất ban hành Pháp lệnh  04/2012/UBTVQH13 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng; đề xuất Chính phủ ban hành Nghị định 56/2013/NĐ-CP, ngày 22/5/2013, Nghị định 31/2013/NĐ-CP, ngày 09/4/2013 và liên bộ, ngành ban hành các thông tư hướng dẫn thực hiện. Từng bước pháp quy hoá và triển khai thực hiện có hiệu quả chính sách đối với thương binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng; đề xuất ban hành nhiều chủ trương, chính sách mới, phát động phong trào tình nghĩa sâu rộng trong toàn quân và xã hội. Nhờ đó, tiến độ, kết quả giải quyết tồn đọng về chính sách sau các cuộc chiến tranh đã có những đổi mới, chuyển biến tích cực.
 

Ngành Chính sách và các cơ quan, đơn vị Quân đội đã chủ động chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện tốt việc xác lập, xác nhận, thẩm định chặt chẽ, đúng đối tượng, bảo đảm quy trình, thủ tục và chi trả kịp thời chế độ cho đối tượng chính sách theo Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng (phần thuộc trách nhiệm của các đơn vị Quân đội). Từ năm 2010 đến nay, Ngành đã lập hồ sơ, đề nghị xác nhận hơn 1.000 liệt sĩ; cấp giấy chứng nhận thương binh cho hơn 8.000 trường hợp và gần 5.600 bệnh binh. Từ khi có Thông tư liên tịch 28/2013/TTLT-BLĐTBXH-BQP của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Quốc phòng; Thông tư liên tịch 03/2014/TTLT-BNV-BQP-BLĐTBXH của Bộ Nội vụ, Bộ Quốc phòng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Thông tư 202/2013/TT-BQP ngày 07/11/2013 của Bộ Quốc phòng hướng dẫn trình tự, thủ tục xác nhận; tổ chức thực hiện chế độ ưu đãi người có công với cách mạng thuộc trách nhiệm của Bộ Quốc phòng, toàn quân đã tổ chức chặt chẽ, đẩy nhanh tiến độ lập hồ sơ xác nhận, xét duyệt, thẩm định để thực hiện chính sách thương binh, liệt sĩ theo quy định của pháp luật; kịp thời khắc phục những sai sót, chấn chỉnh những tiêu cực trong tổ chức thực hiện. Từ năm 2013 đến nay, toàn quân đã hoàn chỉnh thủ tục xác nhận đề nghị Thủ tướng Chính phủ truy tặng Bằng “Tổ quốc ghi công” cho trên 500 liệt sĩ; ra quyết định cấp giấy chứng nhận thương binh đối với gần 4.000 trường hợp; trên 400 bệnh binh; tham gia xác lập hồ sơ, đề nghị phong tặng, truy tặng trên 83.000 Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Các đơn vị, địa phương đang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ thẩm tra, xác minh, kết luận, giải quyết các trường hợp tồn sót về thương binh, liệt sĩ theo quy định của Chính phủ.
 

Thực hiện Chỉ thị 24-CT/TW ngày 15/5/2013 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và Quyết định số 1237/QĐ-TTg ngày 27/7/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo; Ban Chỉ đạo quốc gia 1237 (nay là Ban Chỉ đạo quốc gia 515), Ban Chỉ đạo các quân khu, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được củng cố; các đội chuyên trách và lực lượng lâm thời được kiện toàn; công tác thông tin, tuyên truyền được quan tâm đẩy mạnh; từng bước kết luận địa bàn ở các địa phương, xác lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; công tác đối ngoại được xúc tiến và mở rộng. Đến nay, Quân đội đã tổ chức tìm kiếm, cất bốc, quy tập được trên 13.000 hài cốt liệt sĩ (trong nước gần 6.000 hài cốt; ở Lào hơn 2.000 hài cốt, Campuchia hơn 5.000 hài cốt).
 

Quán triệt và thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng; đặc biệt là Chỉ thị 14-CT/TW, ngày 19/7/2017 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng; Chỉ thị 368-CT/QUTW, ngày 12/6/2016 của Quân ủy Trung ương về tăng cường lãnh đạo công tác chính sách đối với Quân đội và hậu phương Quân đội giai đoạn 2016 - 2020, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai toàn diện, đồng bộ các giải pháp với nhiều nội dung, hình thức phong phú, sáng tạo, thiết thực, phù hợp với thực tế của địa phương và nguyện vọng của đối tượng chính sách; tiếp tục đẩy mạnh phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” phát triển sâu rộng trong toàn quân và xã hội và mang lại hiệu quả thiết thực. Hàng năm, Quân đội vận động đóng góp xây dựng quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” với ý thức trách nhiệm cao. Từ năm 2013 đến nay đã đóng góp được hơn 565 tỷ đồng. Các đơn vị nhận phụng dưỡng 2.820 Bà mẹ Việt Nam anh hùng; tuyển dụng tạo việc làm cho hơn 340 trường hợp là vợ, con liệt sĩ và thương binh, bệnh binh nặng; xây dựng hơn 10.300 nhà tình nghĩa; tặng hơn 8.000 sổ tiết kiệm, với số tiền trên 16 tỷ đồng cho các đối tượng chính sách là thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng; đóng góp vật liệu xây dựng và hàng vạn ngày công để tu sửa nghĩa trang liệt sĩ ở các địa phương nơi đóng quân; hỗ trợ trang thiết bị y tế đối với các Trung tâm nuôi dưỡng, điều dưỡng người có công; nhiều hình thức hoạt động trở về nguồn nơi căn cứ cách mạng, chiến khu; tổ chức đón tiếp trang trọng các đoàn đại biểu người có công đến thăm đơn vị và Bộ Quốc phòng, thể hiện tình nghĩa thủy chung đối với người có công với cách mạng, với đất nước.
 

Cùng với những việc làm trên, Quân đội đã chủ động đề xuất và tổ chức thực hiện chu đáo chính sách đối với các đối tượng tham gia các cuộc kháng chiến, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế. Đến nay cả nước có gần 1.600 đối tượng hưởng trợ cấp hằng tháng; trên 1 triệu đối tượng hưởng chế độ trợ cấp 1 lần với số tiền trên 5.000 tỷ đồng (theo Quyết định 62/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ); hơn 1 triệu đối tượng Dân công hoả tuyến được hưởng trợ cấp 1 lần và chế độ bảo hiểm y tế (theo Quyết định 49/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ). Đang triển khai thực hiện Nghị định 102/2018/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách đối với người Việt Nam có công định cư ở nước ngoài.
 

Bằng những việc làm thiết thực, những năm qua, Quân đội luôn giữ vai trò nòng cốt trong thực hiện chính sách đối với thương binh, gia đình liệt sĩ và người có công, đóng góp quan trọng vào việc cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của họ, góp phần khẳng định, tiếp nối và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, Quân đội. Tuy nhiên, do hậu quả chiến tranh để lại rất nặng nề, những tồn đọng về chính sách sau chiến tranh còn nhiều và đa dạng, phức tạp, hồ sơ lưu trữ không đầy đủ, bị thất lạc. Một số đơn vị việc quán triệt, chỉ đạo và tổ chức thực hiện chính sách đối với người có công chưa được quan tâm đúng mức. Một số nội dung chính sách chưa được giải quyết kịp thời, tiến độ còn chậm, có trường hợp để tồn đọng kéo dài, gây bức xúc. Việc quản lý chính sách và cán bộ làm chính sách có đơn vị còn thiếu chặt chẽ, cá biệt có nơi còn để xảy ra tiêu cực. Để tiếp tục thực hiện công tác thương binh, liệt sĩ, người có công với cách mạng trong Quân đội thời gian tới, các đơn vị trong toàn quân cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau:
 

Một là, tiếp tục tuyên truyền sâu rộng các chỉ thị, nghị quyết, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với thương binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng. Quán triệt sâu sắc các nghị quyết của Đảng, Chỉ thị 14-CT/TW ngày 19/7/2017 của Ban Bí thư Trung ương Đảng và các văn bản chỉ đạo của Quân ủy Trung ương về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc mục đích, ý nghĩa, giá trị to lớn, tính nhân văn của việc thực hiện công tác chính sách nói chung, công tác thương binh, liệt sĩ, người có công nói riêng và phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”. Đó không chỉ là trách nhiệm, mà là đạo lý của mỗi cán bộ, chiến sĩ toàn quân đối với sự hy sinh to lớn của thế hệ cha anh; tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời kỳ mới. Trên cơ sở nhận thức đúng, đề cao tinh thần trách nhiệm trong tổ chức thực hiện, đảm bảo cho các chủ trương, chính sách đối với các đối tượng chính sách, người có công được thực hiện đầy đủ trong thực tế. Đồng thời, khắc phục những biểu hiện nhận thức không đúng, tinh thần, thái độ phục vụ thiếu sự nhiệt tình, chu đáo, thực hiện không đúng chế độ, tiêu chuẩn mà các đối tượng được hưởng thụ…
 

Hai là, bám sát thực tiễn, tình hình đất nước, Quân đội chủ động nghiên cứu, đề xuất với Đảng, Nhà nước tiếp tục hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật ưu đãi người có công với cách mạng. Các cơ quan chức năng cần nghiên cứu đề xuất sửa đổi (thay thế) Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng theo hướng tổng thể, làm rõ khái niệm “Người có công với cách mạng” cả về mức độ cống hiến, phạm vi không gian, thời gian; chuẩn hóa điều kiện xác nhận thương binh, liệt sĩ, người có công trong từng thời kỳ; ưu tiên chế độ, chính sách đối với những người có công qua các thời kỳ kháng chiến và thân nhân của họ. Trong tổ chức thực hiện phải bảo đảm vừa phản ánh đúng tính chất lao động đặc biệt hoạt động quân sự của Quân đội; vừa cụ thể hóa tâm tư, nguyện vọng của các đối tượng chính sách; điều kiện thực tế của đất nước và từng địa phương, góp phần tạo động lực tinh thần to lớn, động viên kịp thời, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp quốc phòng, an ninh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Quá trình thực hiện, cần phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan tham gia nghiên cứu, tranh thủ tối đa ý kiến của chuyên gia, các nhà khoa học; tổng hợp đầy đủ, khách quan, trung thực tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ.
 

Ba là, cơ quan chính sách, cán bộ, nhân viên chính sách chủ động làm tốt công tác tham mưu, đề xuất với lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện chính sách đối với thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng. Trước hết, cơ quan quân sự địa phương các cấp tập trung kiểm tra, rà soát, đánh giá thực trạng công tác xác lập hồ sơ, giải quyết tồn đọng về chính sách sau chiến tranh; giải quyết, khắc phục kịp thời việc xác lập hồ sơ thương binh, bệnh binh sai sót sau thanh tra, kiểm tra; phổ biến nhân rộng cách làm hay, ý tưởng sáng tạo, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm. Cùng với đó, cần phát huy dân chủ, công bằng, công khai, minh bạch, theo hướng: Những hồ sơ đầy đủ theo quy định làm trước, hồ sơ chưa rõ cần sớm xác minh bổ sung, hoàn thiện; ưu tiên số đối tượng tuổi cao, bệnh hiểm nghèo, ốm đau dài ngày; làm đến đâu chắc và gọn đến đó. Đồng thời, triển khai thực hiện chặt chẽ chính sách đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài; chế độ, chính sách đối với dân công hỏa tuyến... Trên cơ sở đó, đề xuất những kiến nghị, biện pháp thích hợp với sự tham gia của mọi tầng lớp nhân dân, của cán bộ, chiến sĩ trong thực hiện các chế độ, chính sách đối với người có công, phấn đấu đẩy nhanh tiến độ xác nhận người có công theo quy định của Chính phủ.
 

Bốn là, tăng cường chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt Chỉ thị của Bộ Chính trị, các quyết định của Thủ tướng Chính phủ về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Cần đẩy nhanh tiến độ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Lào, Campuchia, chuyển mạnh trọng tâm tìm kiếm, quy tập ở địa bàn trong nước; từng bước kết luận địa bàn, hoàn thành xây dựng bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở các địa phương. Tham gia có hiệu quả thực hiện triển khai Đề án về xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin, sẵn sàng chủ trì triển khai xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu một phần thông tin bằng phương pháp thực chứng khi được giao; đồng thời, tích cực tham gia làm tốt công tác tu bổ, tôn tạo Nghĩa trang liệt sĩ, các công trình ghi công liệt sĩ…
 

Năm là, tiếp tục phát động phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” sâu rộng trong toàn quân, cùng toàn dân chăm sóc người có công với cách mạng, thực hiện tốt phương châm: “Nhà nước, nhân dân và những người hưởng chính sách ưu đãi cùng phấn đấu”. Các cấp cần đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả các chương trình tặng “Nhà Tình nghĩa”, “Nhà Đồng đội”, “Mái ấm tình thương”, “Ngôi nhà 100 đồng”; tổ chức tốt việc thăm hỏi, động viên, tặng quà người có công và đối tượng chính sách nhân dịp các ngày lễ, Tết; kịp thời hỗ trợ, thực hiện chính sách đối với các trường hợp hy sinh, bị thương trong khi làm nhiệm vụ, góp phần tạo điều kiện để gia đình người có công “Yên ổn về vật chất, vui vẻ về tinh thần và tham gia hoạt động ích lợi cho xã hội”. Đồng thời, tạo mọi điều kiện thuận lợi để thương binh, bệnh binh, người có công, gia đình có công tiếp tục phát huy ý chí tự lực, tự cường, phát triển sản xuất, cải thiện đời sống và tham gia các hoạt động xã hội, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu mạnh./.