Nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, trách nhiệm tri ân lớn lao

Tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ luôn được Đảng, Nhà nước, toàn dân, toàn quân đặc biệt quan tâm. Thời gian qua, các ban, bộ, ngành, địa phương và các đơn vị quân đội đã phối hợp chặt chẽ, có nhiều giải pháp hiệu quả, thể hiện tình cảm và trách nhiệm cao nhất.

Đồng chí Thượng tướng Lê Chiêm, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng trao quà tặng các đại biểu Bà mẹ Việt Nam anh hùng (tháng 7/2020).

Tuy nhiên, công tác tìm kiếm quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ vẫn gặp những khó khăn nhất định. Để hiểu rõ hơn vấn đề này, phóng viên Báo Quân đội nhân dân có cuộc phỏng vấn đồng chí Thượng tướng Lê Chiêm, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng ban Chỉ đạo quốc gia 515.

Phóng viên: Thưa đồng chí, một thực tế khách quan là khi chiến tranh càng lùi xa thì công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ càng khó khăn. Vậy hiện nay, đối với công tác này, chúng ta đang gặp những trở ngại gì?

Thượng tướng Lê Chiêm: Cuộc chiến tranh trường kỳ, khốc liệt; hồ sơ, danh sách liệt sĩ quản lý, lưu trữ không đầy đủ, thiếu nhiều yếu tố, nhất là thông tin nơi chôn cất ban đầu liệt sĩ; địa hình, địa vật, địa danh trước đây, hiện nay thay đổi nhiều; các nhân chứng trực tiếp đã mất hoặc không còn nhớ chính xác thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ... nên các lực lượng chuyên trách phải mất nhiều thời gian để xác minh, thu thập thông tin. Công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; phân tách, chuyển giao danh sách liệt sĩ theo địa bàn nơi hy sinh, an táng ban đầu đến cấp huyện, cấp xã vì thế cũng gặp rất nhiều khó khăn nên một số địa phương chưa có cơ sở để triển khai xác minh thông tin, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ những năm trước đây do nhiều đơn vị và các địa phương tiến hành nhiều đợt (sau năm 1975), nhưng công tác bàn giao, quản lý, lưu trữ hồ sơ, danh sách liệt sĩ, sơ đồ mộ chí, hồ sơ quy tập có thời điểm chưa được quản lý chặt chẽ. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ trong những năm qua.

Phóng viên: Vượt lên những khó khăn trên, các cơ quan, địa phương, đơn vị, nòng cốt là quân đội đã đạt được những kết quả quan trọng trong công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, đồng chí có thể nói rõ hơn về những kết quả nổi bật của công tác này?

Thượng tướng Lê Chiêm: Phát huy kết quả, kinh nghiệm đã đạt được, trong những năm qua, các cơ quan, địa phương, đơn vị đã quán triệt, thực hiện nghiêm Chỉ thị số 24-CT/TW ngày 15/5/2013 của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo” và các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia 515; triển khai quyết liệt, đồng bộ, toàn diện các nhóm giải pháp đẩy mạnh thực hiện Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (Đề án 1237) và Đề án xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin (Đề án 150), đạt được những kết quả quan trọng, nổi bật là: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc được tiến hành chặt chẽ, sát sao. Công tác thông tin, tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ được đẩy mạnh, đi vào chiều sâu, tạo sự đồng thuận, hiệu ứng lan tỏa trong xã hội, giúp thu thập nhiều thông tin có giá trị. Công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ... được triển khai tích cực, đạt kết quả tốt. Đến nay, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã cơ bản hoàn thành rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; nhiều địa phương đã cơ bản hoàn thành kết luận địa bàn cấp thôn, xã, huyện; một số địa phương đã cơ bản hoàn thành kết luận địa bàn cấp tỉnh và lập được bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Cụ thể, toàn quốc đã tổ chức kết luận địa bàn được: 87,86% cấp thôn; 88,11% cấp xã; 64,69% cấp huyện; 36,51% tỉnh, thành phố. Hợp tác quốc quốc tế về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, nhất là trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm... được mở rộng, tăng cường, mở ra những hướng hợp tác hiệu quả trong thực hiện vấn đề nhân đạo này.

Với nỗ lực, trách nhiệm chính trị cao của các cơ quan, địa phương, đơn vị, đặc biệt là cán bộ, chiến sĩ các đội chuyên trách, lâm thời trực tiếp làm nhiệm vụ, công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, năm 2019, đã tìm kiếm, quy tập được 1.625 hài cốt liệt sĩ, trong đó, có 591 hài cốt liệt sĩ ở trong nước, 239 hài cốt liệt sĩ ở Lào, 795 hài cốt liệt sĩ ở Campuchia. Tiến hành xác định danh tính 121 hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng; giám định ADN đối với 496 trường hợp, xác định được danh tính của 31 liệt sĩ. Đặc biệt, trong khi đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, cả nước thực hiện giãn cách xã hội, tập trung mọi nguồn lực để phòng, chống dịch, nhưng các địa phương, đơn vị không để công tác quan trọng này gián đoạn. Trong 6 tháng đầu năm 2020, các đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đã tổ chức cất bốc, quy tập được 388 hài cốt liệt sĩ (trong nước 187 hài cốt liệt sĩ; Lào 69 hài cốt liệt sĩ; Campuchia 132 hài cốt liệt sĩ)... Việc đón nhận, bàn giao, truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ và công bố kết quả xác định danh tính liệt sĩ được tổ chức chu đáo, trang trọng, mang lại ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn sâu sắc, lan tỏa giá trị truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Kết quả trên tiếp tục khẳng định và thể hiện rõ quyết tâm chính trị, tấm lòng thành kính của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong tìm kiếm, quy tập xác định danh hài cốt liệt sĩ.

Phóng viên: Để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, đáp ứng mong mỏi của thân nhân các liệt sĩ, tình cảm của đồng bào, chiến sĩ cả nước thì các cơ quan, đơn vị, địa phương cần thực hiện những giải pháp gì thưa đồng chí?

Thượng tướng Lê Chiêm: Trước hết, chúng ta cần tiếp tục triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp, huy động sự chung tay vào cuộc của cả hệ thống chính trị, phát huy mọi nguồn lực, sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, toàn dân, toàn quân, cộng động xã hội cả trong nước, ngoài nước... Trong đó, tập trung thực hiện một số nội dung trọng tâm, đó là:

Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 515 các cấp và cấp ủy, chính quyền địa phương, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị đối với công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, nhân tố bảo đảm cho công tác mang ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn to lớn này tiến hành đúng hướng, đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra.

Đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Đây là yêu cầu cấp thiết, nhằm quản lý, tích hợp, cập nhật, trao đổi thông tin; chuẩn hóa, hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo và tiến độ tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ trong thời gian tới. Cụ thể, các cấp cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân cả ở trong nước và ngoài nước cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ bằng nhiều hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng. Các địa phương, cơ quan, đơn vị tiếp tục rà soát, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ thuộc đơn vị, địa phương quản lý; tích cực đối chiếu, chuẩn hóa thông tin, tích hợp, hoàn thiện bộ cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ; kịp thời phân tách, chuyển giao danh sách liệt sĩ theo địa bàn nơi hy sinh, an táng ban đầu để xác minh, kết luận địa bàn và từng bước cung cấp thông tin cho thân nhân, gia đình liệt sĩ.

Đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính, trọng tâm là địa bàn trong nước, khu vực còn nhiều thông tin về mộ liệt sĩ chưa tìm kiếm, quy tập được. Chủ động phối hợp triển khai Dự án rà phá mìn, vật nổ để tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Hà Giang. Năm 2020, phấn đấu tìm kiếm, quy tập được 1.500 đến 2.000 hài cốt liệt sĩ; xác định danh tính khoảng 600 hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Tiếp tục mở rộng, tăng cường hợp tác quốc tế về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Đây là nội dung quan trọng, nhằm kết hợp nội lực với ngoại lực, thúc đẩy nâng cao tiến độ, hiệu quả thực hiện Đề án 1237, Đề án 150, góp phần tăng cường sự hiểu biết, xây dựng lòng tin với các nước, đẩy mạnh hoạt động nhân đạo, khắc phục hậu quả chiến tranh.

Tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, bức thiết, công tác quan trọng hàng đầu trong chính sách “Đền ơn đáp nghĩa”. Quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và nêu cao truyền thống, đạo lý tốt đẹp của dân tộc, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đề cao trách nhiệm, tình cảm, thực hiện tốt công tác quan trọng này, thiết thực tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, góp phần củng cố “thế trận lòng dân”, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!