Tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ

Thượng tướng Lê Chiêm, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia 515

Thượng tướng Lê Chiêm, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia 515 phát biểu tại buổi kiểm tra thực hiện Đề án tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ năm 2020, tại Quân khu 1 (tháng 6/2020).

Tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng luôn được Đảng, Nhà nước, toàn dân, toàn quân ta đặc biệt quan tâm. Để tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, đáp ứng tình cảm, nguyện vọng thiết tha của thân nhân liệt sĩ và đồng bào, chiến sĩ cả nước, các ban, bộ, ngành, địa phương, nòng cốt là Quân đội cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ, thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ chính trị thiêng liêng này.

Phát huy kết quả, kinh nghiệm đã đạt được, trong năm qua, các cơ quan, địa phương, đơn vị tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm Chỉ thị số 24-CT/TW, ngày 15/5/2013 của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo” và các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia 515¹; triển khai quyết liệt, đồng bộ, toàn diện các nhóm giải pháp đẩy mạnh thực hiện Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (Đề án 1237), Đề án xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin (Đề án 150), đạt được những kết quả quan trọng.

Nổi bật là, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc được tiến hành chặt chẽ, sát sao. Công tác thông tin, tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ được đẩy mạnh, đi vào chiều sâu, tạo sự đồng thuận, hiệu ứng lan tỏa trong xã hội, giúp thu nhận nhiều thông tin có giá trị. Công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ,… được triển khai tích cực, đạt kết quả tốt. Đến nay, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã cơ bản hoàn thành rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; nhiều địa phương đã cơ bản hoàn thành kết luận địa bàn cấp thôn, xã, huyện; một số địa phương đã cơ bản hoàn thành kết luận địa bàn cấp tỉnh và lập được bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ². Hợp tác quốc tế về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, nhất là trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm,… được mở rộng, tăng cường, mở ra những hướng hợp tác hiệu quả trong thực hiện vấn đề nhân đạo này.

Mặc dù có nhiều khó khăn, nhưng với nỗ lực, trách nhiệm chính trị cao của các cơ quan, địa phương, đơn vị, đặc biệt là cán bộ, chiến sĩ các đội chuyên trách, lâm thời trực tiếp làm nhiệm vụ, công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ tiếp tục được đẩy mạnh, đạt kết quả tích cực. Năm 2019, chúng ta đã tìm kiếm, quy tập được 1.625 hài cốt liệt sĩ; trong đó, có 591 hài cốt liệt sĩ ở trong nước, 239 hài cốt liệt sĩ ở Lào, 795 hài cốt liệt sĩ ở Campuchia. Tiến hành xác định danh tính 121 hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng; giám định ADN đối với 496 trường hợp, xác định được danh tính của 31 liệt sĩ. Đặc biệt, trong khi đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, cả nước thực hiện giãn cách xã hội, tập trung mọi nguồn lực để phòng, chống dịch, nhưng các địa phương, đơn vị không để công tác quan trọng này gián đoạn. Trong 6 tháng đầu năm 2020, các đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đã tổ chức cất bốc, quy tập được 388 hài cốt liệt sĩ (trong nước 187; Lào 69; Campuchia 132), v.v. Việc đón nhận, bàn giao, truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ và công bố kết quả xác định danh tính liệt sĩ được tổ chức chu đáo, trang trọng, mang lại ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn to lớn, làm sâu sắc truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc, tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Kết quả trên tiếp tục khẳng định và thể hiện rõ quyết tâm chính trị, tấm lòng thành kính của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn hạn chế, thể hiện ở việc rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập của một số địa phương, đơn vị chưa đúng quy trình, tiến độ chậm, chất lượng chưa cao; giám định ADN mẫu hài cốt liệt sĩ, mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ còn mất nhiều thời gian; sự phối hợp giữa các ban, ngành, lực lượng trong thu thập thông tin, tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ ở một số nơi thiếu chặt chẽ, hiệu quả thấp, v.v.

Hiện nay, bên cạnh thuận lợi, công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ đã và đang đặt ra những vấn đề mới bức thiết, khó khăn, phức tạp hơn. Để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, tạo bước đột phá trong công tác quan trọng này, đáp ứng mong mỏi của thân nhân các liệt sĩ, tình cảm của đồng bào, chiến sĩ cả nước, cần tiếp tục triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp, huy động sự chung tay vào cuộc của cả hệ thống chính trị, phát huy mọi nguồn lực, sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, toàn dân, toàn quân, cộng đồng xã hội cả trong nước, ngoài nước…Trong đó, tập trung thực hiện một số nội dung trọng tâm sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 515 các cấp và cấp ủy, chính quyền địa phương, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị đối với công tác tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, nhân tố đảm bảo cho công tác mang ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn to lớn này tiến hành đúng hướng, đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra. Từ kinh nghiệm thực tiễn và bối cảnh hiện nay, các cấp, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị tiếp tục quán triệt sâu sắc Chỉ thị số 24-CT/TW của Bộ Chính trị, các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, văn bản quy định, hướng dẫn của cấp có thẩm quyền. Trên cơ sở đó, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với công tác này. Cấp ủy, chính quyền các địa phương, cơ quan, đơn vị chủ động rà soát, bổ sung chỉ tiêu, biện pháp thực hiện Đề án 1237, Đề án 150, phù hợp với đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ được giao. Tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, ngành, tầng lớp nhân dân đối với công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Chủ động phát hiện, đấu tranh với tư tưởng bàng quan, nhận thức lệch lạc, luận điệu xuyên tạc, chống phá của các phần tử cơ hội, phản động về vấn đề này. Đặc biệt, chú trọng kiện toàn Ban Chỉ đạo 515 các quân khu, địa phương sau đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025 và bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp năm 2021; kiện toàn, nâng cao năng lực của lực lượng chuyên trách, lực lượng lâm thời, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trong tình hình mới. Ban Chỉ đạo 515 các cấp tiếp tục duy trì nền nếp hoạt động; nâng cao hiệu quả tham mưu, đề xuất; tăng cường phối hợp, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc triển khai thực hiện, kịp thời nắm bắt khó khăn, vướng mắc nảy sinh, đề xuất biện pháp giải quyết, bảo đảm thực hiện tốt mục tiêu các đề án đã đề ra. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, trước hết là Cục Chính sách - Văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia 515 tiếp tục chủ trì, phối hợp với cơ quan hữu quan chỉ đạo các địa phương, đơn vị đẩy mạnh hoạt động tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở trong nước, ngoài nước và nâng cao kết quả xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Đồng thời, hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương, đơn vị tổ chức tốt việc tổng kết thực hiện Đề án 1237, Đề án 150 giai đoạn 2013 - 2020 và xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể cho giai đoạn tiếp theo.

Đội K71/Bộ CHQS tỉnh Tây Ninh tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam
hy sinh tại Campuchia

Hai là, triển khai đồng bộ các biện pháp đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xây dựng cơ sở dữ liệu về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Đây là yêu cầu cấp thiết, nhằm quản lý, tích hợp, cập nhật, trao đổi thông tin; chuẩn hóa, hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo và tiến độ tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ trong thời gian tới. Các cấp cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân cả ở trong nước và ngoài nước cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ bằng nhiều hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng; chú trọng phát huy hiệu quả các thiết chế văn hóa, phương tiện thông tin đại chúng, huy động mọi tầng lớp nhân dân, cộng đồng xã hội, nhất là giới trẻ tích cực tham gia. Các địa phương, cơ quan, đơn vị tiếp tục rà soát, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ thuộc đơn vị, địa phương quản lý; tích cực đối chiếu, chuẩn hóa thông tin, tích hợp, hoàn thành bộ cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ; kịp thời phân tách, chuyển giao danh sách liệt sĩ theo địa bàn nơi hy sinh, an táng ban đầu để xác minh, kết luận địa bàn và từng bước cung cấp thông tin cho thân nhân, gia đình liệt sĩ. Tiếp tục triển khai quyết liệt công tác xác minh thông tin, đẩy nhanh tiến độ kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở 3 cấp (xã, huyện, tỉnh) trong phạm vi toàn quốc. Quá trình thực hiện, cần chủ động khai thác, thu thập, kết nối, xử lý các nguồn thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; tiến hành đúng trình tự, thủ tục các bước theo quy định. Với phương châm “dễ, rõ làm trước; có thông tin đến đâu kết luận chặt chẽ, đầy đủ, chính xác đến đó”, các địa phương, đơn vị phải phân định rõ các khu vực, địa bàn có mộ liệt sĩ đã tìm kiếm, quy tập xong; khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ, đã tìm kiếm, quy tập nhưng chưa hết cần tiếp tục tìm kiếm, quy tập; khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ nhưng chưa tổ chức tìm kiếm, quy tập; đã tổ chức tìm kiếm, quy tập nhưng chưa có kết quả... Từ đó, kết luận địa bàn, khu biệt, khoanh vùng các khu vực trọng tâm, trọng điểm cần tìm kiếm, quy tập trong thời gian tới. Để đạt hiệu quả cao, cần tăng cường ứng dụng các giải pháp khoa học công nghệ, nhất là thành tựu cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư nhằm đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xây dựng, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ và bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Ba là, đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Những năm qua, nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ của các cấp, ngành, địa phương, đơn vị, sự giúp đỡ nhiệt tình của nhân dân và nỗ lực của lực lượng chuyên trách, chúng ta đã tìm kiếm, quy tập được số lượng lớn hài cốt liệt sĩ, đạt bước tiến quan trọng trong công tác này. Tuy nhiên, số lượng liệt sĩ nằm lại trên các chiến trường chưa được tìm kiếm, quy tập còn nhiều; tỉ lệ hài cốt liệt sĩ đã quy tập chưa xác định được danh tính còn cao; việc tìm kiếm, quy tập ngày càng khó khăn, phức tạp vì hài cốt liệt sĩ chủ yếu còn lại ở những nơi hiểm trở, nguồn thông tin ngày càng ít và thiếu chính xác do thời gian ngày một lùi xa, địa hình, địa vật thay đổi, nhân chứng trực tiếp chôn cất liệt sĩ đã mất hoặc không còn nhớ, v.v. Trước tình hình đó, các địa phương, cơ quan, đơn vị, nhất là Quân đội đẩy mạnh hơn nữa việc thực hiện Đề án 1237 và Đề án 150; tăng cường hoạt động tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, trọng tâm là địa bàn trong nước, khu vực còn nhiều thông tin về mộ liệt sĩ chưa tìm kiếm, quy tập được; chủ động phối hợp triển khai Dự án rà phá mìn, vật nổ để tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Hà Giang. Các cơ quan chức năng tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với Ban Công tác đặc biệt Chính phủ Lào, Ủy ban Chuyên trách Chính phủ Campuchia và các cấp chính quyền của Lào, Campuchia để nâng cao hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập, hồi hương hài cốt liệt sĩ. Chỉ đạo vận hành có hiệu quả các cơ sở giám định gen và trung tâm lưu trữ cơ sở dữ liệu ADN đã được đầu tư xây dựng; nghiên cứu huy động các cơ sở giám định ADN khác tham gia. Đồng thời, chỉ đạo chặt chẽ việc lấy mẫu hài cốt liệt sĩ mới quy tập, mẫu hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin tại các nghĩa trang và mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ để phân tích, đối chiếu, lưu trữ cơ sở dữ liệu ADN; khẩn trương hoàn thiện, trình ban hành và triển khai ứng dụng Quy trình xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin, đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Năm 2020, phấn đấu tìm kiếm, quy tập 1.500 đến 2.000 hài cốt liệt sĩ; xác định danh tính khoảng 600 hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Cùng với đó, các địa phương chú trọng làm tốt công tác đón nhận, bàn giao, truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ và công bố kết quả xác định danh tính liệt sĩ; quản lý chặt chẽ địa bàn không để xảy ra hiện tượng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trái quy định.

Bốn là, tiếp tục mở rộng, tăng cường hợp tác quốc tế về tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Đây là nội dung quan trọng, nhằm kết hợp nội lực với ngoại lực, thúc đẩy nâng cao tiến độ, hiệu quả thực hiện Đề án 1237, Đề án 150; góp phần tăng cường sự hiểu biết, xây dựng lòng tin với các nước, đẩy mạnh hoạt động nhân đạo, khắc phục hậu quả chiến tranh. Theo đó, các bộ, ngành, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ được phân công tiếp tục triển khai các giải pháp mở rộng hợp tác quốc tế, tăng cường quan hệ với các nước, các tổ chức và cá nhân có liên quan, nhằm trao đổi, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến quân nhân Việt Nam hy sinh, mất tin, mất tích trong chiến tranh; chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao ứng dụng khoa học, công nghệ, hỗ trợ trang bị, phương tiện và phối hợp tham gia hoạt động tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, cần bám sát đường lối đối ngoại của Đảng, tiếp tục đưa vấn đề trao đổi, cung cấp thông tin, chia sẻ kinh nghiệm tìm kiếm quân nhân hy sinh, mất tin, mất tích trong chiến tranh vào chương trình hoạt động ngoại giao cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Tăng cường thông tin đối ngoại về chủ trương, chính sách của Việt Nam về tìm kiếm, quy tập, hồi hương hài cốt liệt sĩ; đa dạng các kênh tiếp xúc, thúc đẩy các chương trình, sáng kiến hợp tác phù hợp với tình hình thực tiễn. Ban Chỉ đạo quốc gia 515 tiếp tục triển khai các hoạt động gặp gỡ, trao đổi với Ban Công tác đặc biệt Chính phủ Lào, Ủy ban Chuyên trách Chính phủ Campuchia và các nước (Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Australia,...) xây dựng cơ chế, thực hiện các thỏa thuận hợp tác, nâng cao hiệu quả công tác nhân đạo cao cả này.

Tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, bức thiết, công tác quan trọng hàng đầu trong chính sách “Đền ơn đáp nghĩa”. Quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và nêu cao truyền thống, đạo lý tốt đẹp của dân tộc, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đề cao trách nhiệm, tình cảm, thực hiện tốt công tác quan trọng này, thiết thực tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, góp phần củng cố “thế trận lòng dân”, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

__________

(Nguồn: Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số tháng 7/2020).