Trên hết là nghĩa tình đồng đội

Từ năm 2001 đến nay, các đội công tác chuyên trách của Quân khu 9 (Đội K90, K91, K92, K93) luôn thực hiện tốt nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (HCLS) quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trên đất bạn Campuchia, từng bước đáp ứng nguyện vọng, mong mỏi của người thân các liệt sĩ...

Quy tập, cải táng hài cốt liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ Dốc Bà Đắc (huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang).

Chờ mong hội ngộ

Có mặt trong lễ cải táng HCLS quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trên đất bạn Campuchia do Bộ Tư lệnh Quân khu 9 phối hợp với Tỉnh ủy, UBND, Ủy ban MTTQ tỉnh An Giang tổ chức tại Nghĩa trang liệt sĩ Dốc Bà Đắc (huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang), ai cũng xúc động khi chứng kiến những cuộc “hội ngộ” đẫm đầy nước mắt. Ông Nguyễn Văn Thông (thị trấn Nhà Bàng, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang), em ruột liệt sĩ Nguyễn Văn Tiết, nghẹn ngào: “Sau hơn 45 năm mong mỏi, đợi chờ, cuối cùng ước nguyện của gia đình cũng trở thành hiện thực. Tất cả đều nhờ cán bộ, chiến sĩ Đội K93 không quản khó khăn vất vả, quyết tâm tìm kiếm”.

Bà Trần Thị Như Thanh (phường Đông Cương, TP Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa) bồi hồi kể: “Lúc cầm giấy báo tử của anh tôi là Trần Quang Ý, hy sinh ở chiến trường K, bố tôi như chết lặng, còn mẹ thì khóc ngất mấy ngày liền. Hơn 40 năm qua, bố mẹ tôi đều đã mất nhưng chưa được nhìn thấy mộ con chôn cất ở quê nhà. Nay các anh ở Đội K90 đã giúp chúng tôi thực hiện được lời trăng trối của bố mẹ”. Còn ông Dương Trọng Lưu (quê ở huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng) thì rưng rưng: “Đưa được con về nơi chôn nhau cắt rốn rồi, tôi mừng lắm. Bây giờ có nhắm mắt xuôi tay tôi cũng an lòng”. 

Tại Nghĩa trang liệt sĩ Dốc Bà Đắc hôm ấy có 115 HCLS quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam được cải táng, do Đội K90 và Đội K93 tìm kiếm, quy tập trong mùa khô 2015 - 2016. Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó chủ tịch UBND tỉnh An Giang, Trưởng ban Chỉ đạo 1237 tỉnh cho biết: “Để tìm được số HCLS này, cán bộ, chiến sĩ Đội K90 và K93 đã đào hàng nghìn vị trí với hàng chục nghìn mét khối đất, đá. Với quyết tâm vì đồng đội thân yêu cùng sự giúp đỡ của chính quyền, LLVT và nhân dân các tỉnh bạn, Đội K90 và K93 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao'.

Nỗ lực kiếm tìm

Địa bàn tìm kiếm do Quân khu 9 đảm nhiệm phần lớn ở khu vực vùng sâu, vùng xa, thời tiết khắc nghiệt, địa hình hiểm trở, đi lại khó khăn, dân cư thưa thớt... Tuy vậy, cán bộ, chiến sĩ các đội công tác của Quân khu 9 luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, xem những liệt sĩ còn nằm lại trên đất bạn chính là người thân yêu của mình. Cán bộ, nhân viên các đội đều xác định: Tìm kiếm, cất bốc, quy tập HCLS là nhiệm vụ thiêng liêng.

Đại tá Phạm Quang Trung, Đội trưởng Đội K93, tâm sự: “Những năm qua, cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị đều tâm niệm đi tìm hài cốt của các chú, các anh cũng như đang tìm hài cốt của người thân trong gia đình mình. Vì vậy, dù khó khăn, vất vả đến đâu anh em cũng luôn nỗ lực vượt qua”. 

Đại tá Nguyễn Ngọc Thanh, Đội trưởng Đội K91, kể lại với chúng tôi trong niềm xúc động: “Mùa khô năm 2015-2016, theo thông tin người dân nước bạn cung cấp và qua rà soát, đơn vị quyết định trở lại xã Mê-bon, huyện Svoai-ăng-tô, tỉnh Puốc-xát tiếp tục tìm kiếm HCLS. Đất ở đây cứng như đá, phải sử dụng cuốc chim mới đào được. Biết chắc có HCLS và có thể người dân nhớ vị trí chưa chính xác, chúng tôi không cho phép mình nản chí. Sau khi hơn 1.000m³ đất được đào bới, chúng tôi tìm thấy 10 bộ hài cốt. “Gặp lại đồng đội”, anh em chúng tôi cứ ôm lấy nhau mà khóc”.

Từ năm 2001 đến nay, qua 15 giai đoạn tìm kiếm, các đội công tác của Quân khu 9 đã quy tập được 6.585 HCLS. Lễ tiễn đưa, đón nhận HCLS được tổ chức chu đáo, trang nghiêm, phù hợp với truyền thống, phong tục tập quán của nhân dân hai nước.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện nhiệm vụ

Do chiến tranh kéo dài và ác liệt, HCLS an táng ở nhiều địa bàn khác nhau; thời gian trôi qua quá lâu, tác động của thiên nhiên và con người làm cho địa hình biến đổi, mất dấu vết nơi an táng liệt sĩ; thông tin phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập ngày càng giảm dần khiến nhiệm vụ của các đội công tác càng khó khăn hơn. Qua khai thác hồ sơ, tài liệu lưu trữ và các đội công tác khảo sát, nắm bắt được, hiện nay trên địa bàn các tỉnh thuộc Vương quốc Campuchia do Quân khu 9 đảm nhiệm có 873 thông tin về mộ liệt sĩ. Tuy nhiên, đây chỉ là số liệu ban đầu, hầu hết chưa được xác minh, kết luận. 

Xác định công tác tìm kiếm, quy tập HCLS là nhiệm vụ chính trị quan trọng, Ban Chỉ đạo 1237 Quân khu 9 dự kiến từ năm 2017 đến năm 2020 sẽ tìm kiếm, quy tập từ 45% đến 50% các vị trí có thông tin về mộ liệt sĩ còn lại, sau khi đã xác minh. Đồng thời, tiếp tục tổ chức lực lượng nắm bắt thông tin và tìm kiếm cho đến khi không còn thông tin; triển khai nhiều biện pháp đồng bộ, đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện việc lập danh sách liệt sĩ hiện đang quản lý.

Theo Thiếu tướng Phạm Văn Chua, Phó chính ủy, Trưởng Ban Chỉ đạo 1237 Quân khu 9, thời gian tới Quân khu 9 tiếp tục tăng cường quan hệ với các lực lượng, các cấp chính quyền nước bạn, đẩy mạnh công tác tuyên truyền; đồng thời vận động nhân dân, nhất là những người tham gia chiến đấu và phối hợp chiến đấu, các đảng phái, chủ đất, chủ rừng, nhà chùa… cung cấp thông tin về nơi chôn cất liệt sĩ. Cùng với đó, quân khu tiếp tục đầu tư bảo đảm đầy đủ trang bị, phương tiện, kinh phí... cho các đội thực hiện tốt nhiệm vụ được giao./.