Đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ

Thiếu tướng Trần Văn Minh, Cục trưởng Cục Chính sách/Tổng cục Chính trị; Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo Quốc gia về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Sau hơn 2 năm (giai đoạn 2013 - 2015) quán triệt, triển khai thực hiện Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, với nỗ lực, quyết tâm cao, đã đạt được những kết quả quan trọng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều phần mộ liệt sĩ chưa được tìm kiếm, quy tập, đòi hỏi các cấp, các ngành, các lực lượng phải tích cực phấn đấu thực hiện tốt hơn nữa Đề án trong giai đoạn tiếp theo.

  Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (sau đây gọi tắt là tìm kiếm, quy tập) là một trong những nội dung lớn của công tác chính sách sau chiến tranh, luôn được toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta quan tâm thực hiện. Điều đó khẳng định quan điểm nhất quán, chủ trương đúng đắn của Đảng, đồng thời thể hiện sâu sắc đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc ta và tấm lòng thành kính, biết ơn của những người đang sống đối với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và làm nhiệm vụ quốc tế cao cả. Vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, nguy hiểm, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ hy sinh trong chiến tranh (chủ yếu là trong chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược) ở các địa bàn trong và ngoài nước đã đạt được kết quả hết sức to lớn.

Ưu điểm nổi bật của công tác này thời gian qua là, các cấp, các ngành, các tổ chức, lực lượng, cơ quan, đơn vị đã quán triệt nghiêm túc Chỉ thị 24-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI), Quyết định 1237/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc “Phê duyệt Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo” (gọi tắt là Đề án 1237) và các quy định, hướng dẫn của các bộ, ngành Trung ương; chủ động làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm, phát huy sức mạnh tổng hợp trong tổ chức thực hiện. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ được ban hành kịp thời, tương đối đồng bộ, thống nhất. Lực lượng làm nhiệm vụ được thành lập, kiện toàn; phương tiện, cơ sở vật chất, trang bị được bảo đảm; chế độ, chính sách cho lực lượng làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập được quan tâm; hợp tác quốc tế về nhiệm vụ này được mở rộng; công tác kiểm tra, quản lý tình hình, xử lý các vướng mắc phát sinh được tiến hành thường xuyên, kịp thời. Trong thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập, nhiều cán bộ, chiến sĩ Quân đội (nhất là các đội công tác chuyên trách) đã nỗ lực vượt qua khó khăn, gian khổ, hiểm nguy, được nhân dân ta ghi nhận, đánh giá cao. Từ khi thực hiện Đề án đến nay, cả nước đã quy tập được 7.997 hài cốt liệt sĩ; trong đó, trong nước là 4.072, Lào: 1.347, Cam-pu-chia: 2.578. Đáng chú ý, trong điều kiện thông tin ngày càng khó khăn, nhưng công tác tìm kiếm, quy tập vẫn được triển khai một cách toàn diện, kết quả tốt hơn. Điều đó phản ánh quyết tâm chính trị cao của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trước nhiệm vụ thiêng liêng, cao cả; thể hiện sự tri ân của thế hệ hôm nay đối với các anh hùng liệt sĩ, đáp ứng một phần nguyện vọng, tăng niềm tin của nhân dân và đối tượng chính sách đối với Đảng, Nhà nước và Quân đội.

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang dẫn đầu đoàn di quan các hài cốt liệt sĩ
về an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức tìm kiếm, quy tập, còn một số hạn chế cần khắc phục. Đó là, một số cấp ủy, chính quyền địa phương và lãnh đạo, chỉ huy cơ quan, đơn vị chưa thực sự quan tâm đúng mức đến công tác này. Công tác thông tin, tuyên truyền chưa sâu rộng và thường xuyên. Công tác tham mưu, đề xuất, phối hợp, nắm tình hình, kiểm tra, đôn đốc của các cơ quan chức năng chưa nhạy bén, kịp thời. Tiến độ, chất lượng rà soát, hoàn thiện hồ sơ liệt sĩ một số nơi còn chậm. Việc triển khai các giải pháp chuyển trọng tâm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập ở địa bàn trong nước chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác vận động cung cấp thông tin mộ liệt sĩ, tổ chức khảo sát, nắm địa bàn, xác định khu vực và số lượng cần tìm kiếm, quy tập ở một số địa phương chưa sâu, chưa cụ thể, v.v.

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả tìm kiếm, quy tập theo Đề án 1237 giai đoạn 2016 - 2020 và những năm tiếp theo, cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tổ chức, lực lượng và toàn xã hội trong thực hiện Đề án 1237. Kết quả tìm kiếm, quy tập thời gian qua cho thấy, Chỉ thị 24 của Bộ Chính trị và Đề án 1237 của Thủ tướng Chính phủ là chủ trương đúng đắn, phù hợp với đạo lý của dân tộc, được cả xã hội đồng tình và đáp ứng nguyện vọng của thân nhân các liệt sĩ. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ và theo phân công, phân cấp, cấp uỷ, người chủ trì các đơn vị, địa phương tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng có liên quan; coi đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị và là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đồng thời, đánh giá đúng thực trạng tình hình, làm rõ những khó khăn, vướng mắc; đề xuất mục tiêu, giải pháp tiến hành giai đoạn 2016 - 2020 và từng năm, phù hợp với tình hình thực tiễn, có tính khả thi cao và kiến nghị với cấp trên về chủ trương, cơ chế, chính sách trong tổ chức thực hiện. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương, giữa các ban, bộ, ngành trong việc cung cấp, xử lý thông tin, tìm kiếm, quy tập; phương thức phát huy vai trò của các tổ chức, lực lượng trong hệ thống chính trị đối với việc cung cấp thông tin và tham gia tìm kiếm. Các cấp thường xuyên quan tâm, thực hiện chu đáo các chính sách, đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần đối với thân nhân gia đình liệt sĩ; rà soát, bổ sung các quy định, quy chế hỗ trợ thân nhân liệt sĩ có nguyện vọng thăm viếng, di chuyển phần mộ liệt sĩ về quê quán. Mặt khác, cần tăng cường công tác nghiên cứu, quản lý và ứng xử phù hợp những vấn đề nhạy cảm trong công tác tìm kiếm, quy tập, không để xảy ra các hiện tượng tiêu cực, lạm dụng yếu tố tâm linh để trục lợi.

Hai là, làm tốt công tác tuyên truyền; chủ động khai thác, kết nối và xử lý tốt các nguồn thông tin của các tổ chức, cá nhân phục vụ cho công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Công tác thông tin, tuyên truyền cần tiến hành thường xuyên, sâu rộng hơn về chủ trương của Đảng và Nhà nước ta; trách nhiệm và quyết tâm của các cấp, các ngành, các đơn vị quân đội đã và đang thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập; chia sẻ, phản ánh những nhu cầu thông tin của các gia đình liệt sĩ, góp phần định hướng tư tưởng, dư luận xã hội. Cùng với đó, các cơ quan chức năng cần tập trung bổ sung, hoàn thiện cơ sở dữ liệu liệt sĩ trên cơ sở cập nhật thông tin quản lý, lưu trữ ban đầu của các đơn vị quân đội; tích hợp với hệ dữ liệu về liệt sĩ đang quản lý và thực hiện chính sách, hệ dữ liệu về mộ trong các nghĩa trang liệt sĩ. Tiếp tục vận động, phát động toàn dân, nhất là cựu chiến binh, cựu quân nhân, ban liên lạc truyền thống các đơn vị phát hiện, cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ. Thông qua đó, tiến hành so sánh, đối chiếu, xác định các trường hợp đã được quy tập, có đầy đủ danh tính, các khu vực còn tập trung nhiều phần mộ liệt sĩ chưa được quy tập; trích lục, tập hợp và bàn giao hồ sơ, sơ đồ mộ chí trong chiến tranh cho các địa phương và tra cứu thông tin ngược, bổ sung cập nhật hài cốt liệt sĩ của đơn vị đã được tiến hành tìm kiếm, quy tập; công bố kết quả giải mã trên các phương tiện truyền thông; cung cấp thông tin cho thân nhân liệt sĩ về nơi hy sinh, nơi an táng ban đầu và kết nối cổng thông tin điện tử, Chương trình “Đi tìm đồng đội” phục vụ rộng rãi cho công tác tìm kiếm, quy tập. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập; tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học, hội thảo, hoàn thiện hệ cơ sở dữ liệu về liệt sĩ và mộ liệt sĩ, chuyển giao cho các đơn vị, địa phương và thân nhân, gia đình liệt sĩ.

Ba là, tiếp tục kiện toàn tổ chức, lực lượng, quy định cụ thể trách nhiệm của các cấp, các ngành, chính quyền địa phương và tăng cường hợp tác quốc tế trong tìm kiếm, quy tập phù hợp với tình hình mới. Trước mắt, cần tiếp tục kiện toàn ban chỉ đạo các cấp, cơ quan chuyên môn về số lượng, chất lượng, nhằm bảo đảm đủ sức giúp Ban Chỉ đạo Quốc gia trong chỉ đạo, quản lý, hướng dẫn thực hiện Đề án. Trong đó, cần thành lập ban chỉ đạo cấp huyện ở những địa phương còn nhiều hài cốt liệt sĩ chưa được quy tập và củng cố lực lượng chuyên trách, các tổ chức lâm thời đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Dưới sự quản lý và chỉ đạo thống nhất của Chính phủ, cần nghiên cứu, đề xuất, phân công rõ hơn trách nhiệm của các bộ, ngành Trung ương trong chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập và quản lý mộ, nghĩa trang liệt sĩ, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; thống nhất phân công, phân cấp từ Trung ương đến cơ sở, vừa bảo đảm tập trung, chuyên sâu, vừa tạo ra cơ chế phối hợp tốt trong tổ chức thực hiện. Chính quyền địa phương các cấp thống nhất chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác tìm kiếm, quy tập và quản lý mộ, nghĩa trang liệt sĩ; xử lý các vướng mắc phát sinh trên địa bàn. Cơ quan chuyên môn các cấp cần chủ động trong việc quản lý tình hình, đề xuất các giải pháp khả thi, chỉ đạo hoạt động nghiệp vụ; mở rộng và quyết liệt hơn nữa hoạt động tìm kiếm, quy tập ở địa bàn trong nước; sử dụng lực lượng phù hợp, tích cực triển khai các hoạt động tìm kiếm, quy tập ở Lào, Cam-pu-chia. Các đơn vị tiếp tục bồi dưỡng, nâng cao trách nhiệm chính trị, thái độ ứng xử, tinh thần tận tụy, trung thực, tâm huyết, trình độ nghiệp vụ và kinh nghiệm thực tiễn; đồng thời, nghiên cứu, đề xuất sửa đồi, bổ sung hoàn thiện chế độ, chính sách cho đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác tìm kiếm, quy tập. Trên cơ sở quán triệt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phù hợp với phong tục, tập quán, văn hoá của dân tộc, thực hiện hợp tác quốc tế, chọn lọc, tiếp thu kinh nghiệm của các nước từng trải qua các cuộc chiến tranh lâu dài trong việc giải quyết hậu chiến, như: vấn đề quân nhân mất tích trong chiến tranh, giải quyết chính sách đối với thân nhân và gia đình họ; những kinh nghiệm trong việc xây dựng các công trình tưởng niệm, các hoạt động tưởng niệm, v.v. Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ban Công tác đặc biệt, ủy ban Chuyên trách Chính phủ, cấp ủy, chính quyền các cấp và nhân dân các địa phương của Lào, Cam-pu-chia để hoàn thành cơ bản công tác tìm kiếm, quy tập ở hai nước này vào năm 2020.

Bốn là, tăng cường bảo đảm về trang bị, phương tiện và kinh phí cho công tác tìm kiếm, quy tập. Trong thời gian qua (nhất là những năm gần đây), Nhà nước ta luôn ưu tiên bảo đảm cơ sở vật chất và tạo điều kiện mọi mặt cho công tác tìm kiếm, quy tập. Tuy nhiên, tình hình mới đặt ra yêu cầu cao hơn, phải tập trung bảo đảm tốt hơn về trang bị, phương tiện, kinh phí nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất để công tác này có những bước đột phá trong thời gian từ nay đến năm 2020, làm cơ sở thực hiện cho những năm tiếp theo. Các địa phương, cơ quan, đơn vị tiến hành rà soát phương tiện, trang bị hiện có; đề xuất từng bước thay thế, bổ sung các phương tiện, trang bị cần thiết, đồng bộ, hiện đại. Trong đó, cần ưu tiên các địa bàn có nhiều hài cốt liệt sĩ và tập trung đầu tư xây dựng, phát triển hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin, hệ thống dữ liệu về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, từng bước kết nối mạng điện tử phục vụ các gia đình liệt sĩ, các tổ chức và cá nhân có nhu cầu. Đồng thời, bổ sung, sửa đổi nội dung và định mức chi cho công tác sưu tầm, tổ chức hội thảo, thu thập và xử lý các thông tin có liên quan; bảo đảm tốt hơn các phương tiện đi lại, sinh hoạt, thiết bị kỹ thuật mới cho cơ quan chuyên môn và lực lượng chuyên trách tìm kiếm, quy tập; nâng mức chi phí cho những người dẫn đường và tham gia thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm; hỗ trợ kịp thời, thiết thực hơn cho thân nhân gia đình liệt sĩ chưa có thông tin khi đi tìm kiếm. Cùng với đó, Nhà nước cần ưu tiên đầu tư kinh phí phục vụ cho công tác xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin, phát triển mạnh các cơ sở và nguồn nhân lực giám định gen; hiện đại hóa công tác quản lý mộ liệt sĩ; tiếp tục tôn tạo hệ thống nhà bia, đền thờ liệt sĩ và nâng cấp các nghĩa trang liệt sĩ. Tăng cường công tác kiểm tra theo định kỳ, đột xuất, chú trọng nơi còn nhiều hài cốt cần tìm kiếm, quy tập; nơi yếu, khâu yếu để chỉ đạo rút kinh nghiệm. Thực hiện nghiêm chế độ báo cáo, sơ kết, tổng kết, biểu dương, khen thưởng kịp thời đối với tổ chức, cá nhân tiêu biểu, có thành tích xuất sắc trong tìm kiếm, quy tập.

Với trách nhiệm chính trị trước Đảng, trước nhân dân và lòng biết ơn sâu sắc các anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì nghĩa vụ quốc tế cao cả và với kinh nghiệm thực tiễn tích lũy được trong những năm qua, chúng ta nhất định sẽ thực hiện tốt Đề án 1237 trong những năm tiếp theo, đáp ứng sự mong mỏi của nhân dân và thân nhân các liệt sĩ, góp phần vào sự ổn định tình hình chính trị - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.